Nếu các thông tin trên đúng, thì đó là vụ đụng độ chết nhiều người nhất giữa công dân Mỹ-Nga kể từ sau Chiến tranh Lạnh. Và vào lúc các nhóm quân ủy nhiệm của cả Nga lẫn Mỹ ngày càng có nguy cơ đụng độ, do nỗ lực tái chiếm những khu vực mà bọn khủng bố Nhà nước Hồi giáo (IS) đã bỏ lại.

Mỹ đổ trách nhiệm quân Syria tấn công căn cứ 

Hãng tin Bloomberg ngày 13.2 dẫn các nguồn tin Nga, nói khoảng 200 công dân Nga bị tiêu diệt, trong trận đánh hai ngày 8 và 9.2 ở quanh các giếng dầu ở vùng Deir Ezzor, giữa quân trung thành với Tổng thống Syria Bashar al-Assad với quân SDF người Kurd có sự yểm hộ của các cố vấn quân sự Mỹ.

2 nguồn tin Nga nói hơn 200 lính đánh thuê, chủ yếu là người Nga chiến đấu cho Tổng thống Syria, đã bị tiêu diệt sau một vụ tấn công một căn cứ Mỹ và quân SDF ở vùng Deir Ezzor nhiều dầu thô ở miền đông Syria.

Ngày 13.2, Bộ chỉ huy quân Mỹ nói lính Mỹ tại một căn cứ bị một xe tăng tấn công, nên họ phản ứng bằng 3 giờ ném bom mãnh liệt, dùng máy bay không người lái và máy bay ném bom B-52 để đánh trả một đơn vị khoảng 300-500 tay súng.

Trung tướng không quân Mỹ Jeffrey Harrigan nói các cố vấn quân sự Mỹ có mặt trong căn cứ cùng một số đơn vị Lực lượng Dân chủ Syria (SDF) đã bị xe tăng tấn công.

Quan chức Mỹ nói số lính chết khoảng 100 người, và từ 200 đến 300 người bị thương, nhưng không thể nói có bao nhiêu người Nga chết trong những vụ không kích của Mỹ.

Người phát ngôn của quân đội Mỹ, Đại tá Thomas F. Veale ra tuyên bố cho biết trận đánh xảy ra khuya 7.2, khi các tay súng thân chính phủ Syria nã đạn và dàn đội hình cỡ tiểu đoàn có xe tăng và pháo yểm trợ để tấn công căn cứ, buộc Mỹ phải dùng bom và pháo binh để phản công.

Nga, Syria lên án Mỹ “hành động dã man”

Báo New York Times nói các quan chức Nga-Syria ước tính có hàng chục người Nga bị giết. Một chỉ huy lính đánh thuê cho Bloomberg biết: hàng chục lính của ông bị thương, đang được chữa trị ở các bệnh viện quân y ở Moscow và St Petersburg.

Còn theo ông Alexander Ionov, người điều hành một quỹ từ thiện và từng chiến đấu cho quân chính phủ Syria, đa số người chết và bị thương vì trúng bom Mỹ là công dân Nga, Ukraine, đa số là cựu binh ở cuộc chiến ly khai ở miền Đông Ukraine.

Bộ Quốc phòng Nga không nói đến lính đánh thuê trong tuyên bố, chỉ cho biết 25 “tay súng Syria bị thương” và cáo buộc Mỹ “lợi dụng sự hiện diện trái phép” ở Syria để “vơ vét tài sản kinh tế”, dù Nga vẫn duy trì kênh liên lạc với Mỹ.

Chính phủ Syria tuyên bố hành động quân sự Mỹ là “dã man, là tội ác chiến tranh”.

Theo Guardian, hôm 13.2, Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov không đề cập vụ người Nga bị bom Mỹ giết chết. Ông cảnh cáo: “Người Mỹ đang thực hiện những bước đơn phương nguy hiểm” ở Syria, cùng với quân SDF đang kiểm soát một vùng lớn ở miền Bắc Syria.

Ông Lavrov nói thêm: “Các động thái đó là một phần nỗ lực lập ra một quốc gia ngay trên lãnh thổ Syria, từ bờ đông sông Euphrates dọc biên giới giáp Iraq”. 

Lời cảnh cáo công dân Nga đến Syria kiếm tiền

Tuy nhiên, chính khách đối lập Grigory Yavlinsky ở Nga, nói nếu công dân Nga bị giết quá nhiều, thì Tổng thống Putin và các quan chức Nga nợ đồng bào một lời giải thích và xác quyết ai phải chịu trách nhiệm”.

Ông Yavlinsky nói: “Tôi đề nghị giải thích tại sao công dân Nga tham gia hoạt động quân sự trên bộ ở Syria, dù Tổng thống và Bộ trưởng Quốc phòng Nga nói các đơn vị quân Nga sẽ rút khỏi nước này”. 

Ông Yavlinsky là một trong những ứng viên tranh cử tổng thống Nga 2018, với hy vọng mong manh ông Putin sẽ không thể có nhiệm kỳ tổng thống thứ tư sau ngày bầu cử 18.3.2018.

Ông Igor Strelkov, một cựu binh Nga từng tham gia hoạt động quân sự ở miền Đông Ukraine nhưng nay chống Điện Kremlin, tuyên bố trên một trang web: “Những cái chết nên là sự cảnh báo bất kỳ công dân Nga nào đang muốn đến Syria kiếm tiền”.

Không thể rõ ai trả lương cho lính đánh thuê Nga: Syria, Iran, Nga hay một bên thứ ba. Giới truyền thông Nga đưa tin Tổng thống Assad hoặc đồng minh đã thuê đạo quân tư nhân Wagner (Nga) để bảo vệ các mỏ dầu Syria, đổi lại là họ hưởng lợi từ dầu thô.

Ông Yury Barmin, nhà phân tích Trung Đông ở Hội đồng các vấn đề quốc tế Nga (một tổ chức nghiên cứu của Điện Kremlin) nói Nga nỗ lực hỗ trợ chính phủ Syria thu hồi vùng Deir Ezzor, để có tiền bán dầu mỏ cho công việc tái thiết đất nước và hòa giải.

Hồi tháng 1, Nga ký một thỏa thuận “lộ trình hòa bình” với chính phủ Syria, để Nga giúp tái thiết mạng lưới điện Syria. Ngày 13.2, Bộ trưởng Năng lượng Nga Alexander Novak nói các công ty Nga quan tâm việc giúp Syria phục hồi các giếng dầu và tuyến ống dẫn dầu bị tổn hại. 

Trung Trực (theo Guardian, Bloomberg)